Net als emoties kunnen emotionele herinneringen en hun bestaan alleen indirect afgeleid worden uit de manier waarop ze tot uiting komen. Dus hoe onderzoek je een haast onzichtbaar fenomeen, om het vervolgens te integreren in een netwerktheorie van psychologische problemen? Inga Marie Freund werkt hier als promovenda sinds anderhalf jaar aan.
Over tien jaar, als ze terugkijkt op haar promotietraject, is het misschien voor Inga Marie Freund zelf een emotionele herinnering: het moment dat de server crashte van de smartphone app die ze gebruikte voor het verzamelen van data voor haar eerste grote experimentele studie. “Heel teleurstellend na al dat harde werk”, zegt ze. Het was in de laatste weken van 2021 en betekende dat ze niet kon beschikken over alle data die ze samen met haar team van studenten en onderzoeksassistenten had verzameld bij 91 deelnemers. “En daarmee had ik niet genoeg gegevens om een betrouwbaar netwerk te bouwen. Ik probeer zoveel mogelijk te leren van de data die ik wel heb, om te proberen te achterhalen of de stressvolle ervaring die we proefpersonen hebben laten doormaken een impact heeft gehad op een netwerk van symptomen.”
Stress oproepen
De taak die alle deelnemers kregen is inderdaad vrij stressvol, zelfs als je er alleen over leest. De Trier Social Stress Test werd bijna dertig jaar geleden ontwikkeld en is een betrouwbare manier om stress op te roepen voor deelnemers in het lab. Freund: “Het zou moeilijk zijn om het overlijden van een moeder te vergelijken met het kapot gaan van je fiets. Om emotionele herinneringen te kunnen meten, moet je zo’n herinnering creëren op een gecontroleerde manier, voor iedereen gelijk. In dit experiment hebben we een experimentele manipulatie om een emotionele herinnering te creëren gecombineerd met dagelijkse vragenlijsten gedurende een langere periode, zowel voor als na het lab-bezoek én nadat we de emotionele herinnering een week later reactiveerden. We hopen te ontdekken hoe emotioneel welbevinden verandert na de blootstelling aan een stressvolle gebeurtenis en hoe we dat in een netwerk kunnen vatten.”
In deze UVA-video legt Inga Marie in drie minuten haar project uit.
1022 min 13
In de Trier Social Stress Test moeten deelnemers een speech van vijf minuten voorbereiden over hun droombaan. Je moet een tweekoppig panel overtuigen waarom jij de perfecte match zou zijn, maar eerst moet je een verrassingstaak uitvoeren. Het panel is getraind om geen enkele reactie te geven, zelfs geen ‘hallo’ als je binnenkomt en je toespraak wordt gefilmd. Maar eerst de verrassingstaak, die draait om rekenen: je moet hardop 13 van 1022 aftrekken en dan daar weer 13 vanaf enzovoort, gedurende vijf minuten. Als je een fout maakt, corrigeert het panel je meteen: “Dat is fout, begin alsjeblieft opnieuw vanaf 1022.” Na die 5 minuten houd je je toespraak en wanneer je stilvalt, moet het panel 20 seconden wachten tot ze zeggen: “U heeft nog tijd, ga alstublieft door.” Freund: “Het is een evaluatie zonder feedback. Het gebrek aan controle en voorspelbaarheid maakt het vrij stressvol.”
Multizintuiglijke ervaring
Een week na dit lab-bezoek komen deelnemers terug naar het lab voor een computertaak. Je krijgt een foto te zien van één van de panelleden, hoort hun stem zeggen: “Dat is fout, begin alsjeblieft opnieuw vanaf 1022.”, en omdat de microfoon die je tijdens je toespraak droeg geïmpregneerd was met een onbekende geur, kun je ook opnieuw met die geur worden geconfronteerd. “Dat alles bij elkaar maakt het een multizintuiglijke ervaring, om de herinnering aan de stresstaak te reactiveren.” Het ultieme doel dat ze over vier jaar hoopt te bereiken, is definiëren wat emotioneel geheugen precies is, hoe het past binnen de netwerktheorie van psychopathologie en welke invloed het heeft op stemming. “Ik zie het als een fundering voor de volgende promovendi, die het een stapje dichter bij de klinische praktijk kunnen brengen.”
Geschiedenis
Naast dit experimentele werk besteedde Freund aardig wat tijd aan het schrijven van een wetenschappelijk artikel over de rol van emotioneel geheugen in de loop van de geschiedenis van de klinische wetenschap en psychopathologie. Hoe het begon met Freud en psychoanalyse, toen verdween met de gedragspsychologie, maar weer terugkeerde tijdens de cognitieve revolutie. “Emotioneel geheugen lijkt een concept te zijn dat steeds weer terugkeert, dus misschien is het toch iets belangrijks”, concludeert Freund met gevoel voor understatement. Een breder doel voor haar is beter begrijpen wat de rol is van emotioneel geheugen in de ontwikkeling en het voortbestaan van mentale stoornissen. Maar omdat emotioneel geheugen een latente variabele is, onzichtbaar en ongrijpbaar, is het een flinke uitdaging het te benaderen en bestuderen.
Diversiteit
Ondanks de terugslag door de serverproblemen, vindt Freund het doen van onderzoek nog steeds erg leuk. “Het is zeker niet makkelijk, maar het biedt de leerervaring die ik zocht. Hoe om te gaan met tegenslag en weer verder te gaan, bijvoorbeeld. Gelukkig heb ik een heel fijn onderzoeksteam en steunende begeleiders.” De volgende stap is een kwalitatieve studie, met interviews met experts op het gebied van emotioneel geheugen, om een beter idee te krijgen van wat emotioneel geheugen is. “De diversiteit binnen mijn promotietraject maakt het zo aantrekkelijk voor mij”, zegt Freund, die ook een dag per week werkt als online psycholoog voor OpenUp. Het bedrijf biedt preventief geestelijke gezondheidszorg voor mensen zonder formele diagnose, via oplossingsgerichte sessies van 25 minuten. “Dat geeft me ook inzicht in wat emotioneel geheugen is en welke rol het speelt in mentale gezondheid. Het is een mooie combinatie, maar mijn focus ligt absoluut bij mijn proefschrift.”
